Âm nhạc có tác dụng quan trọng trong việc chữa bệnh

Khi bạn cảm thấy mỏi ở lưng hoặc đau đâu đó, hãy chọn thể loại nhạc jazz. Với những người mắc tính viêm khớp mạn tính, khi nghe loại nhạc jazz mỗi ngày giúp giảm thiểu cơn đau khoảng 20 %.Chính nhạc jazz đã góp phần kích hoạt não bộ tiết ra chất endorphin, hóa chất có khả năng làm giảm cơn đau nhức.

Khi bạn cảm thấy lo lắng, hãy chọn thể loại nhạc có giai điệu chậm rãi. Khi bạn lắng nghe và cảm nhận những âm thanh có giai điệu nhẹ nhàng, chậm rãi sẽ giúp huyết áp giảm, nhịp thở ổn định và điều hòa hơn. Từ đó, bạn sẽ có cảm giác thư giãn và mọi lo lắng hầu như không còn nữa. Và khi cần kích hoạt trí não, hãy chọn thể loại nhạc cổ điển. Những loại nhạc cổ điển ví dụ như của Mozart có tác dụng kích hoạt não bộ, tăng cường trí nhớ và cải thiện chỉ số thông minh.

Đó là những tham vấn thường thấy ở các thầy thuốc chuyên khoa tâm lý. Tuy nhiên, cụ thể cho “toa thuốc âm nhạc” này thì dường như cho đến nay ở xứ ta chưa có bác sĩ nào kê đơn cả!

Tạp chí Âm nhạc Việt Nam đã trao đổi quanh các vấn đề trên với PGS. TS Nguyễn Văn Thọ, nguyên Giám đốc Bệnh viện Tâm thần TW 2. Là bác sỹ chuyên khoa 2 Thần kinh – Tâm thần, PGS. TS Nguyễn Văn Thọ còn là hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam.

“Từ thời cổ xưa, âm nhạc đã được dùng làm một phương tiện chữa bệnh bao gồm âm thanh và âm nhạc đã tồn tại ở nhiều nền văn hoá. Trong hầu hết các nền văn hoá đã ghi lại những huyền thoại về hiệu lực chữa bệnh của âm nhạc. Thí dụ, ngay ở Việt Nam, tiếng đàn của Thạch Sanh khiến cho công chúa đang mắc chứng câm đã nói trở lại…”. PGS. TS Nguyễn Văn Thọ, nhắc kể.

BS. Thọ nhìn nhận đây là liệu pháp đặc biệt kết hợp sử dụng âm nhạc để mang lại sự cân bằng và giúp con người vượt qua những bất ổn về mặt tinh thần, thể chất, xã hội và nhận thức. Đầu tiên, nhà liệu pháp sẽ lập ra một bảng theo dõi tổng thể về tình trạng tâm lý và thể chất của người bệnh để tìm hiểu rõ những hoạt động của bệnh nhân trong xã hội; các kỹ năng nhận thức và khả năng giao tiếp của bệnh nhân với cộng đồng… Sau đó, nhà liệu pháp sẽ quyết định chọn loại nhạc lý nào cũng như thời gian điều trị cho từng bệnh nhân.

Có ý kiến cho rằng để áp dụng liệu pháp điều trị này cần phải có năng khiếu về âm nhạc hoặc bệnh nhân có hiểu biết trước đó một số nhạc lý thì mới có khả năng vận dụng trong việc điều trị. Thực tế cho thấy tất cả các loại nhạc đều có khả năng hỗ trợ hiệu quả trong quá trình điều trị của bệnh nhân. Việc chọn loại nhạc nào trong thời gian điều trị cần tuỳ thuộc vào sở thích của từng bệnh nhân, tình trạng bệnh lý và mục đích điều trị của họ. Qui trình điều trị có thể bao gồm nhiều liệu pháp âm nhạc khác nhau. Trong số đó, bệnh nhân có thể được nghe nhạc, sáng tác nhạc phẩm, biểu diễn ca khúc, thảo luận về ca từ và cuối cùng sẽ học cách thưởng thức âm nhạc.

Liệu pháp âm nhạc trong chữa trị

Ở đây có 6 hình thức, BS. Thọ phân tích: Âm nhạc và biểu diễn. Hình thức này khi áp dụng chữa trị lại được chia làm 2 yêu cầu định hướng: bệnh nhân thể hiện hoàn chỉnh một ca khúc, tác phẩm nào đó; ca hát chỉ nhằm dần khôi phục lại một số chức năng của bệnh nhân, không chú trọng sự hoàn chỉnh của thể hiện tác phẩm, ca khúc.

Thứ hai, âm nhạc và vận động. Có thể đó là sự kết hợp của ca và múa nhằm giúp phục hồi cả về tâm lý lẫn sự vận động của cơ thể. Sự kết hợp đồng điệu của động tác chân, tay, đầu; xoay, chuyển … với các tiết tấu, giai điệu sẽ giúp bệnh nhân phục hồi dần về tâm lý một cách chủ động như một sự dẫn dắt tâm lý người bệnh bằng các tiết điệu.

Thứ ba, âm nhạc và tâm lý. Ở đây có thể mượn quan điểm phân tâm học của Freud để diễn giải. Người bệnh tâm thần luôn bị dồn nén cảm xúc, kiềm chế bản năng. Họ phát bệnh vì bị ức chế tâm lý nên thầy thuốc cần trò chuyện, lắng nghe bệnh nhân để tổng hợp lại tất cả cảm xúc mà người bệnh bộc lộ. và thay vì chỉ ngồi trao đổi, ở đây có thêm động tác cho bệnh nhân cùng thưởng thức nhạc. Đối với những người mắc bệnh trầm cảm, rối loạn tâm lý thì phương pháp này có hiệu quả rõ rệt. Tuy mỗi người có sự cảm nhận khác nhau, nhưng qua phương pháp đó họ vẫn có thể diễn đạt được ý muốn nói, bộc lộ nội tâm để người chữa trị biết được những xung đột tâm lý được giấu đằng sau vẻ bề ngoài ngu ngơ của họ…

Thứ tư, âm nhạc kết hợp. Sự kết hợp ấy, có thể là nghe nhạc trong khi bệnh nhân đang tập viết văn, làm thơ, vẻ hoặc tham gia trò chơi vận động nào đó. Có một câu chuyện xảy ra ở nước Áo cách đây mấy thế k ỷ, kể về gia đình nọ, có tiếng khóc nghẹn ngào của một cô gái bên giường bệnh của cha cô đang cơn hấp hối. Trong cơn đau đớn cùng cực trước khi chết, người cha chỉ muốn được nhìn lại hình bóng người vợ thân thương của mình qua đời đã lâu, nhưng không tài nào thực hiện được. Đúng lúc đó thì cửa mở, một chàng thanh niên bước vào hỏi cô vì sao mà như vậy, có thể giúp cô được gì không. Nghe cô gái kể lại nguyện vọng của cha mình, anh chàng suy nghĩ một lúc rồi nhìn thấy cây đàn piano cũ ở trong góc nhà. Chàng trai nhẹ nhàng lướt trên phím đàn từng nốt nhạc lúc thì trầm bổng lúc thì thanh cao, lúc nghe như tiếng gió, lúc lại như tiếng nước suối reo róc rách, lúc lại dặt dìu như những bước chân đi… Bỗng dưng cô gái thấy môi cha mình nhoẻn một nụ cười nhẹ, ông kêu lên: “Con ơi, cha thấy rồi… cha thấy rồi, đúng là ngày ấy, cha gặp mẹ cũng bên bờ suối này đây… cái tiếng nước reo… cha vẫn nhớ! Ấy, mẹ con đang đến kìa! Cha thấy rồi, con yêu ơi, cha mãn nguyện lắm!…” Cô gái vô cùng hạnh phúc khi thấy cha mình không còn đau đớn nữa. Cô hỏi tên chàng trai ấy và anh đáp:“Vâng, thưa cô, tên tôi là Mozart, Wolfgang Amadeus…” (Mozart – một trong những nhà soạn nhạc nổi tiếng, quan trọng, và có nhiều ảnh hưởng nhất trong thể loại nhạc cổ điển châu Âu). Câu chuyện là một minh chứng cho âm nhạc kỳ diệu, nó khơi gợi những hình ảnh xảy ra trong ký ức và tìm thấy sự thanh thản trong tâm hồn.”

Thứ năm, âm nhạc giải trí. Các chương trình trò chơi âm nhạc là những ví dụ. Theo BS. Thọ, ở nhiều quốc gia, việc chuẩn bị cho bệnh nhân tâm thần lành bệnh về sống hoà nhập với cộng đồng, thường kết hợp với địa phương người đó ở xem có thể giúp người ấy khi về có thể tham gia vào những đội nhóm, hội đoàn nào đó để có thể tìm được cuộc sống với những cân bằng tâm lý. Ca hát là hình thức phù hợp nhất.

Thứ sáu, âm nhạc và thư giãn. Tìm hiểu xem bệnh nhân thích nghe nhạc gì để có thể lựa chọn bài hát thích hợp. Lưu ý, nếu người bệnh đang trầm cảm, sẽ cho nghe nhạc buồn để người ấy có ngay sự chia sẻ, đồng cảm. Liều lượng nhạc buồn gia giảm dần, dòng nhạc vui tươi từ từ xen vào để bệnh nhân quen dần. Với bệnh nhân hiếu động, nhạc chọn dĩ nhiên phải mang sắc thái vui sống để điều chỉnh dần tâm lý…

Chữa bệnh bằng âm nhạc

Hay còn được gọi là âm nhạc liệu pháp, giúp điều trị các chứng bệnh thần kinh và tâm lý như bệnh tự kỷ, alzheimer, thiểu năng trí tuệ. Dựa trên âm nhạc và âm thanh, liệu pháp này có thể áp dụng cho người lớn lẫn trẻ em. Nhà tâm lý trị liệu Wagner, người Pháp, từng phát biểu: “Âm nhạc bắt đầu ở nơi mà khả năng của những lời nói chấm dứt”. Thực tế, âm nhạc là một phương cách biểu lộ và trao đổi vốn có thể giúp đỡ những người ít có tính cởi mở. Nó có một tác động tích cực chống stress và làm giảm thiểu tâm trạng âu lo.

Nhịp điệu và rung động

Kèm hoặc không kèm theo những rung động cơ thể (bàn tay, bàn chân, thân mình…), những nhạc cụ và âm thanh được sử dụng như những phương tiện biểu lộ. Nhờ vào đó, các bệnh nhân biểu lộ các cảm xúc và tình cảm của họ thay vì phát biểu qua lời nói. Một bệnh nhân bộc phát cơn tức giận của mình bằng cách gõ dữ dội vào một cái trống. Một bệnh nhân khác giải tỏa nỗi buồn phiền bằng cách gảy nhẹ nhàng những sợi dây đàn guitar cùng với những lời than thầm thì mà mỗi giai điệu không cần thiết phải có ý nghĩa. Không nên lầm lẫn âm nhạc liệu pháp với hoạt động âm nhạc vốn mục đích nhắm đến tính nghệ thuật hơn là trị bệnh.

Liệu pháp âm nhạc bổ sung những phương pháp trị bệnh cổ truyền, nhắm đến cải thiện sức khỏe của bệnh nhân trên các bình diện tâm lý, thể lý và cảm xúc, cùng lúc giúp bệnh nhân kiểm soát và chịu đựng những triệu chứng xúc cảm của họ.

Âm nhạc liệu pháp chủ động

Âm nhạc liệu pháp chủ động được áp dụng chủ yếu đối với các bệnh nhân có những khó khăn hoặc mất khả năng tự biểu lộ. Họ tìm được qua đây một phương thế biểu lộ các cảm xúc của họ và dần dà cải thiện tính giao du cùng lúc ít bị căng thẳng, lo âu.

Âm nhạc liệu pháp thụ động

Liệu pháp này khêu gợi một bản nhạc, kích thích phát sinh những xúc cảm nơi bệnh nhân để được khuyến khích biểu lộ. Ở căn bệnh alzheimer, ký ức âm nhạc được bảo tồn lâu hơn ký ức lời nói. Việc điều trị nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống bằng cách làm sống lại các ký ức. Nhà tâm lý học người Pháp – Nathalie Laeng chuyên chữa trị bằng liệu pháp âm nhạc cho các người già, giải thích: “Chúng tôi đề nghị các bệnh nhân nghe những bản nhạc dân ca, những bài ca đánh dấu sự hiện hữu của họ. Sau khi nghe một bản nhạc cổ điển mà họ từng nghe những năm trước đây, bệnh nhân trở nên linh hoạt, muốn nghe đi nghe lại va ngay cả có thể gợi lại những ký ức cá nhân nổi bật liên hệ đến bản nhạc này”.

Bằng cách tìm lại những yếu tố chủ thể đang bị đánh mất, bệnh nhân khám phá được mối liên hệ với những ký ức của mình, trở nên phấn chấn và giao du tốt hơn với những người khác. Đối với trạng thái lo âu, trầm cảm, âm nhạc liệu pháp thụ động có hiệu quả tức khắc, giúp bệnh nhân giảm nhẹ và chịu đựng tốt hơn các triệu chứng.

Chữa bệnh tâm thần bằng âm nhạc

Trong căn phòng nhỏ thoáng mát, bản Symphony No 3 cất lên dìu dặt, tiếng TS Nguyễn Văn Thọ chầm chậm hướng dẫn bệnh nhân tâm thần Lê Viết Tuấn (Quảng Điền – Thừa Thiên Huế): “Anh hãy ngồi thật yên tĩnh, để cơ bắp hoàn toàn thả lỏng… Hãy tin rằng anh đang cảm thấy thoải mái, dễ chịu và xung quanh không có gì khiến anh bị xáo trộn. Hãy xua đuổi mọi ý nghĩ ra khỏi đầu óc của anh… Và bây giờ những âm thanh của bản nhạc sẽ đến với anh…”.

Đó là một buổi trị liệu cho bệnh nhân tâm thần bằng phương pháp âm nhạc của TS Nguyễn Văn Thọ – Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2 tại TP Biên Hoà (Đồng Nai). Ông là người đầu tiên ứng dụng phương pháp hình tượng có hướng dẫn và âm nhạc để trị liệu cho các bệnh nhân tâm thần.

TS Nguyễn Văn Thọ là người trực tiếp tìm hiểu phương pháp của Helen Bonny: Hình tượng hướng dẫn và âm nhạc (Guided Image and Music – GIM). GIM là sự tiếp cận sâu sắc tới liệu pháp tâm lý âm nhạc trong đó âm nhạc cổ điển được chương trình hoá một cách chuyên biệt, sử dụng để tạo ra sự bộc lộ động lực những trải nghiệm bên trong, cho phép hiện ra tất cả các khía cạnh trải nghiệm của con người: Về tâm lý học, cảm xúc, cơ thể, xã hội, tinh thần và tập hợp vô thức.

“Nhạc để trị liệu cho bệnh nhân tâm thần phải là nhạc cổ điển, được biên soạn và lựa chọn. Có khoảng 30 chương trình âm nhạc được sử dụng trong GIM. Mỗi chương trình dài khoảng 40 phút, bao gồm từ 2-5 các đoạn hoặc bản nhạc cổ điển được tuyển chọn. Diễn biến âm nhạc được thiết kế sao cho nó bắt đầu bằng một bản nhạc khởi đầu kích thích hình tượng. Tiếp đến là bản nhạc làm sâu hơn trải nghiệm cảm xúc và bản kết thúc sẽ đưa thân chủ quay lại trạng thái bình thường”, Tiến sĩ Thọ cho biết.

Theo phân tích của TS Thọ, khi lựa chọn chương trình âm nhạc cho một thân chủ (cách gọi bệnh nhân tâm thần khi trị liệu bằng GIM) cần có ý thức về sự sâu sắc của âm nhạc. Một số bản nhạc của những tác giả theo trường phái ấn tượng như Debussy, Ravel và Delius có tính chất khêu gợi một cách nhẹ nhàng những hình ảnh tự nhiên. Có những chương trình âm nhạc lại được thiết kế để khêu gợi cảm xúc nhiều hơn, có một khoảng rộng về động lực, cường độ. Nhạc có thể đưa lại những tình trạng cảm xúc đặc biệt, nhằm làm giảm sự cáu giận và đau buồn.

Tốt cho bệnh nhân trầm cảm

Điều đặc biệt của phương pháp này là bệnh nhân được hướng dẫn thư giãn, nghe nhạc; trong thời gian đó các bác sĩ chữa trị ngồi phía sau quan sát mọi phản ứng, cử chỉ của bệnh nhân. Bệnh nhân Lê Viết Tuấn (47 tuổi) mắc bệnh tâm thần phân liệt đã 10 năm nay, lần đầu tiên được áp dụng phương pháp này đã nhảy dựng ra khỏi ghế; sau 4 lần trị liệu anh đã “tỉnh”, nhớ được nhiều chuyện về gia đình trong quá khứ và bắt đầu muốn nói chuyện với mọi người xung quanh. Mỗi lần nghe nhạc xong là Tuấn muốn vẽ trở lại (Lê Viết Tuấn trước đây là họa sĩ – PV).

Khi kết thúc mỗi giai đoạn, bác sĩ lại hỏi bệnh nhân về những biểu hiện, phản ứng và cảm xúc. TS Nguyễn Văn Thọ giải thích: “Phản ứng của bệnh nhân giúp chúng tôi hiểu đời sống tiềm thức, những mâu thuẫn tâm lý của họ. Bệnh nhân tâm thần có cái siêu tôi, phát bệnh do dồn nén xung đột, tâm lý bị ức chế. Đối với những bệnh nhân mắc bệnh trầm cảm, rối loạn tâm lý đơn thuần thì sẽ có hiệu quả rõ rệt. Thông qua những tiềm thức mà bệnh nhân tự bày tỏ khi nghe nhạc, người trị liệu có thể tìm ra nguyên nhân về tâm lý để từ đó có hướng điều trị đúng cách”.

Theo TS Nguyễn Văn Thọ, tất cả các bệnh nhân tâm thần đều có thể áp dụng phương pháp chữa trị bằng âm nhạc này, nhưng hiệu quả nhất vẫn là những người phát bệnh do căn nguyên tâm lý (do ám ảnh, lo âu, trầm cảm…).

Từ tháng 3/2008 đến nay, bệnh viện đã điều trị cho 57 bệnh nhân, trong đó có 3 bệnh nhân đã khỏi hẳn và trở lại cuộc sống bình thường.

Phương pháp chữa bệnh bằng âm nhạc qua đôi tai

Giữa tiếng vang từ cuộc tranh cãi về việc chăm sóc sức khỏe hiện nay, người ta yên tâm hơn khi biết được rằng một giai điệu đẹp đẽ hơn đang chảy vào thế giới y dược. Những khúc mở màn và những bản giao hưởng đang dẫn đường vào bệnh viện khi ngày càng nhiều nghiên cứu xác nhận các hiệu quả có lợi trong phương pháp chữa bệnh bằng âm nhạc.

Nhiều nền văn hóa trong lịch sử đã từng sử dụng âm nhạc như một phương pháp để thư giãn và chữa bệnh. Từ những năm 1940, các nhà trị liệu bằng âm nhạc tại Hoa Kỳ đã dùng âm nhạc để cải thiện các kỹ năng giao tiếp của bệnh nhân và giảm thiểu đau đớn cho họ. Một cuộc thăm dò ý kiến từ 1.900 cơ sở khám chữa bệnh ở Hoa Kỳ năm 2007 đã phát hiện ra rằng 35% trong số đó đưa ra các loại phương pháp trị liệu bằng âm nhạc, và xu hướng này đang ngày càng phổ biến.

Các bệnh nhân tham gia vào những chương trình phục hồi chức năng bằng liệu pháp âm nhạc cho thấy các biểu hiện cảm xúc và giao tiếp xã hội tích cực hơn so với những bệnh nhân chỉ nhận được phương pháp chữa bệnh thông thường. Dựa trên điều này, một số nhà nghiên cứu đã bắt đầu đề xuất việc đưa âm nhạc vào điều trị những người bị bệnh nhồi máu cơ tim.

Hiệu quả của phương pháp trị liệu bằng âm nhạc đối với những thay đổi về sinh lý cũng dễ nhận thấy như tác động của nó đến tâm trạng. Một cuộc đánh giá 23 nghiên cứu năm 2009 đã tìm ra các bằng chứng thuyết phục cho thấy rằng nghe nhạc có thể giảm hô hấp, nhịp tim và huyết áp của bệnh nhân mắc bệnh tim mạch. Lý do sinh lý khiến âm nhạc đem lại những thay đổi này còn chưa rõ ràng, nhưng một nghiên cứu của Tiến sĩ Claudius Conrad thuộc Trường Y Harvard, Bệnh viện đa khoa Massachusetts đã đưa ra một cái nhìn mới.

Tiến sĩ Conrad và các đồng nghiệp của ông đã cho đăng một bài báo vào năm ngoái, trong đó đề xuất rằng tác dụng chữa bệnh và xoa dịu của âm nhạc có được nhờ sự kích thích và hạn chế ba loại hoóc-môn làm giảm stress. Trong nghiên cứu của mình, Conrad đã cho các bệnh nhân bị bệnh nặng nghe những bản sô-nát chậm rãi của Mozart trong khi họ không dùng thuốc giảm đau.

Đúng như dự kiến, các bệnh nhân trải qua trị liệu bằng âm nhạc đã giảm 20% lượng epinefrin và interleukin-6, các hoóc-môn gây tăng nhịp tim và các phản ứng gây viêm. Nhưng trớ trêu thay, những bệnh nhân đó cũng phản ứng làm tăng 50% hoóc-môn sinh trưởng, loại hoóc-môn kích thích sự phát triển của tế bào và trao đổi chất. Sự gia tăng hoóc-môn sinh trưởng lại liên quan tới stress, chứ không phải thư giãn.

Conrad đã đưa ra lời giải thích cho vấn đề nan giải này rằng: sự gia tăng hoóc-môn sinh trưởng đóng vai trò làm giảm đau trá hình. Ông nói rằng sự gia tăng hoóc-môn sinh trưởng sẽ dẫn tới việc làm giảm hoạt động của interleukin-6, dẫn tới giảm sự viêm nhiễm và có thể dẫn tới tăng huyết áp và nhịp tim.

Trong khi lý thuyết này còn chưa được công nhận rộng rãi trong cộng đồng y học, những tác dụng có lợi của phương pháp trị liệu bằng âm nhạc là không thể chối cãi được, và đó chính là âm nhạc cho đôi tai của bạn.

Chữa bệnh tâm thần bằng âm nhạc

“Bác sĩ âm nhạc”

Âm nhạc và sức khoẻ

Âm nhạc là một trong những nhu cầu không thể thiếu trong đời sống chúng ta. Nó giúp con người cảm thấy yêu đời, gần gũi nhau thêm và mang lại sự cân bằng về tâm sinh lý hơn

Ngoài việc hưởng thụ về mặt cảm xúc, ít ai hiểu rằng âm nhạc có công dụng trong việc điều trị một số bệnh lý phổ biến ở con người, đặc biệt là những căn bệnh thiên về phương diện tinh thần.

Ngay cả những người đang khoẻ mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần vẫn cần đến âm nhạc nhằm giúp giảm thiểu những căng thẳng. Nghe đánh nhịp theo tiếng nhạc có khả năng giúp cơ thể hoàn toàn thư giãn. Hơn thế, âm nhạc còn kích thích những hoạt động về thể chất, mang lại cảm giác phấn chấn. Điều này lý giải tại sao khi thưởng thức âm nhạc, nhiều người có khuynh hướng làm việc bền bỉ và hăng hái hơn.

Công dụng của liệu pháp âm nhạc

Nghiên cứu cho biết, việc sử dụng âm nhạc trong trị bệnh luôn mang lại kết quả khả quan cho người lớn, trẻ đang độ tuổi trưởng thành và cả trẻ em. Liệu pháp này giúp bệnh nhân có thể bộc lộ cảm xúc, khống chế và giảm căng thẳng, tăng cường sức khoẻ về mặt tinh thần, gia tăng khả năng tái phục hồi cơ thể sau thời gian điều trị bệnh cũng như hỗ trợ một cách tích cực cho quá trình giao tiếp.

Liệu pháp âm nhạc có thể vận dụng đối với những người kém phát triển về tâm thần, mất khả năng học hỏi… để giúp họ vượt qua những trở ngại trong việc hấp thu những điều mới, góp phần hỗ trợ cho các bệnh nhân mắc chứng giảm trí nhớ, nhất là ở người cao tuổi, cũng như các bệnh lý khác có liên quan đến trí nhớ, những người phải đối mặt với những căn bệnh đau đớn về thể xác dù mãn tính hoặc cấp tính, người bị tổn thương não bộ, người bị chứng căng cơ, người nghiện rượu vv…

Trường hợp phụ nữ trong quá trình sinh nở, liệu pháp âm nhạc còn giúp giảm những cơn đau trong quá trình chuyển dạ. Trong quá trình điều trị, âm nhạc còn có tác dụng khuyến khích người bệnh vận động nhiều hơn cũng như giúp họ giảm căng thẳng và thư giãn.

Hiện nay, một số bệnh viện tiên tiến trên thế giới còn vận dụng liệu pháp âm nhạc để giúp bệnh nhân cải thiện tâm trạng, chống suy nhược cơ thể. Tại một số trường học dành cho trẻ em khuyết tật về thể chất hoặc tinh thần, âm nhạc còn đóng vai trò tích cực trong việc giúp các em phục hồi một số chức năng nhất định, cải thiện kỹ năng giao tiếp và tăng cường các hoạt động về mặt thể chất.

Hơn thế, âm nhạc còn có tác động một cách tích cực đến trí thông minh, nhất là ở trẻ em. Bộ não của trẻ em có khuynh hướng phát triển từ những kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày và sự tiếp thu của não bộ. Năm giác quan của trẻ có thể kích thích những tế bào chuyển tiếp của não bộ (còn gọi là những khớp thần kinh) và tạo ra hàng triệu những tế bào này. Khi chúng xuất hiện càng nhiều, trẻ sẽ càng trở nên thông minh hơn. Nghiên cứu cho biết, một trong những tác động về thính giác bằng cách nghe nhạc trẻ còn có khả năng tập trung vào việc học tập của trẻ.

Âm nhạc còn giúp giảm thiểu những căng thẳng về tinh thần có nguy cơ gây tổn thương cho não bộ của trẻ. Việc cho trẻ học sử dụng một nhạc cụ nào đó cũng sẽ tác động đến tốc độ suy nghĩ và ý niệm về không gian lần thời gian một cách hoàn hảo hơn, nhất là về bộ môn toán học.

Âm nhạc và giai điệu dưới nhiều hình thức khác nhau là một phần không thể thiếu trong đời sống của trẻ thơ. Với trẻ thơ, âm nhạc có sức mạnh thật kỳ diệu. Nó giúp một đứa trẻ nhút nhát, rụt rè trở nên mạnh dạn và tự tin hơn hoặc biến một đứa trẻ ngỗ ngịch trở thành một đứa trẻ trầm tính hơn.

Qua một bài hát, trẻ có thể tiếp nhận thêm nhiều vốn từ mới, khái niệm mới, tên gọi của một số loài vật, màu sắc, cây cỏ, vật dụng… Những khái niệm mang tính trừu tượng đối với trẻ như yêu chuộng hoà bình và tự do, tình cảm gia đình, lòng yêu đất nước… Có thể giúp trẻ cảm thụ một cách dễ dàng hơn, nhờ có âm nhạc.

Điều trị bằng liệu pháp âm nhạc

Đây là liệu pháp đặc biệt kết hợp sử dụng âm nhạc để mang lại sự cân bằng và giúp con người vượt qua những bất ổn về tinh thần, thể chất, xã hội và nhận thức. Nguyên tắc điều trị cần được thực hiện theo sự hướng dẫn của các nhà liệu pháp chuyên về lĩnh vực này.

Đầu tiên, nhà liệu pháp sẽ lập ra một bảng theo dõi tổng thể về tình trạng tâm lý và thể chất của người bệnh để tìm hiểu rõ những hoạt động của bệnh nhân trong xã hội, các kỹ năng nhận thức và khả năng giao tiếp của bệnh nhân với cộng đồng… Sau đó, nhà liệu pháp sẽ quyết định chọn loại nhạc lý nào cũng như thời gian điều trị cho từng bệnh nhân.

Theo một số ý kiến, để áp dụng liệu pháp điều trị này cần phải có năng khiếu về âm nhạc hoặc chỉ có một số nhạc lý mới có khả năng vận dụng trong việc điều trị. Điều này hoàn toàn sai lạc vì thực tế cho thấy, tất cả loại nhạc đều có khả năng hỗ trợ hiệu quả trong quá trình điệu trị của bệnh nhân. Việc chọn loại nhạc nào trong thời gian điều trị cần tuỳ thuộc vào sở thích của từng bệnh nhân, tình trạng bệnh lý và mục đích điều trị của họ.

Quy trình điều trị có thể bao gồm nhiều liệu pháp âm nhạc khác nhau. Trong số đó, bệnh nhân có thể được nghe nhạc, sáng tác nhạc phẩm, biểu diễn ca khúc, thảo luận về ca từ và cuối cùng sẽ học cách thưởng thức âm nhạc.

Giải mã bí ẩn sức mạnh của âm nhạc

Hơn 7.000 vận động viên tham gia cuộc đua bán marathon đầu tháng 10 tại London đều chịu tác động của một tác nhân: nhạc pop.
Loại nhạc sôi động, lạc quan được chơi tại cuộc đua “Run to the Beat” (London) được lựa chọn theo các nghiên cứu và tư vấn của nhà tâm lý học thể thao Costas Karageorghis thuộc ĐH Bruney ở Anh. Ông đã nghiên cứu cách ứng dụng âm nhạc như một thứ “thần dược” có khả làm tăng thành tích cho vận động viên tương tự các loại doping, thậm chí còn có tác dụng hơn nữa.

“Âm nhạc là cách tuyệt vời để điều chỉnh tâm trạng trước và trong các hoạt động thể chất. Nhiều vận động viên điền kinh đã sử dụng âm nhạc như một thứ doping hợp pháp”, Karageorghis cho biết. “Họ có thể sử dụng âm nhạc vừa như chất kích thích, vừa là thuốc giảm đau. Nói chung, những loại nhạc sôi động có hiệu ứng kích hoạt, còn nhạc chậm làm giảm sự hưng phấn”.

Mối liên hệ giữa âm nhạc và các bài thi đấu của vận động viên chỉ là một ví dụ trong các thử nghiệm của các nhà khoa học và bác sỹ nhằm tìm hiểu quyền năng đáng kinh ngạc của âm nhạc đối với trí não và cơ thể. Khoa học và thực tế đã chứng minh rằng âm nhạc thực sự là liều thuốc giảm đau hiệu quả, giảm stress, tăng cường sức hoạt động của bộ não chúng ta và thay đổi cơ bản cách chúng ta trải nghiệm cuộc sống.

Âm nhạc làm giảm stress

Ngày càng nhiều chuyên gia về y tế và sức khỏe, trong đó có bác sĩ nhi khoa Linda Fisher tại bệnh viện thuộc ĐH Loyola ở Illinois, sử dụng liệu pháp âm nhạc cho các bệnh nhân đang hồi phục tại bệnh viện, khu an dưỡng hoặc các đơn vị y tế.

“Thứ âm nhạc mà chúng tôi sử dụng không nhất thiết phải quen thuộc với các bệnh nhân. Âm nhạc dành cho việc phục hồi cần có nhịp điệu, giai điệu phù hợp, mang cho bệnh nhân cảm giác họ đang ở một nơi xa lạ nhưng rất thanh bình”, bác sỹ Linda Fisher nói.

Các nghiên cứu được thực hiện từ đầu những năm 1990 tại bệnh viện Bryan Memorial ở Lincoln, Nebrada; và bệnh viện St. Mary’s ở Mequon, Wiscosin; cho kết luận rằng âm nhạc thực sự làm giảm nhịp tim, điều chỉnh huyết áp và nhịp thở của những bệnh nhân mới trải qua phẫu thuật.

Năm 2007, một nghiên cứu ở Đức cho thấy liệu pháp âm nhạc cũng làm tăng khả năng kỹ năng vận động ở các bệnh nhân đang phục hồi sau đột quỵ. Những nghiên cứu khác cũng cho thấy âm nhạc có thể tăng cường hệ thống miễn dịch, nâng cao khả năng tập trung, giúp điều tiết cơn đau, tạo cảm giác khỏe mạnh và giảm âu lo cho các bệnh nhân đang chờ giải phẫu.

Thêm vào đó, liệu pháp âm nhạc cũng làm giảm stress trong giai đoạn mang thai, theo nghiên cứu dựa trên 236 phụ nữ mang thai của ĐH Y Kaohsiung, Đài Loan. Những phụ nữ này được nghe những đĩa nhạc CD rất êm ái 30 phút mỗi ngày. Kết quả cho thấy mức độ stress và lo âu phiền muộn ở những phụ nữ này giảm một cách rõ rệt. Một trong các bản nhạc được sử dụng là bản “Ru con” và “Twinkle, Twinkle, Little Star” (Lullaby) của Brahm. Ngoài ra còn có các âm thanh tự nhiên, những bản nhạc trẻ em và các bản nhạc của Bethoven và Debussy.

Âm nhạc làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn

Các nhà khoa học cũng khẳng định rằng âm nhạc có khả năng khích lệ ký ức. Khi một bản nhạc quen thuộc được bật lên, ngay lập tức nó đưa người nghe trở về thời điểm họ đã nghe bản nhạc đó, và ký ức lập tức tràn về. Âm nhạc cũng làm giảm các cơn đau đẻ cũng như giảm nhu cầu thuốc giảm đau trong phẫu thuật, giúp bạn trở nên sáng suốt hơn, giảm thiểu âu lo phiền muộn.
Các nghiên cứu cho thấy thùy thái dương phải có thể là một vị trí then chốt của bộ não trong việc xử lý âm nhạc; khi phối hợp với thùy trước, thì đó là khu vực then chốt để cảm thụ âm nhạc.
Không chỉ con người chịu ảnh hưởng tốt từ âm nhạc. Mu-ming Poo thuộc ĐH California, Berkeley, cho biết: một loại đồng hồ sinh học bí hiểm nào đó đã giúp loài cá sọc dưa (zebrafish) ghi nhớ nhịp điệu được “nghe” trong một thời gian dài. Khi nhịp điệu này dừng lại, những con cá tỏ ra “nhớ nhung”, và chúng thường vẫy đuôi đúng vào thời điểm mà nhịp điệu này được bật lên trước đó. Phát hiện này và những nghiên cứu khác cho thấy khả năng của chúng ta và xu hướng nghe nhạc theo giờ là một trong những điều chúng ta thừa hưởng từ các tổ tiên xa xưa trong quá trình tiến hóa.

Những điều khác về âm nhạc và luyện tập

Với những người yêu thích phòng tập thể hình, dưới đây là những gì mà âm nhạc giúp các bạn:
Thứ nhất, nó giúp bạn giảm sự nhận thức về việc bạn đang phải tập luyện nặng nhọc như thế nào (khoảng 10%), nhất là đối với các hoạt động từ chậm đến vừa (đối với các hoạt động căng thẳng hơn, âm nhạc không giúp được gì nhiều lắm, bởi não bạn đã cảnh báo bạn phải chú ý vào các dấu hiệu stress thể chất);

Thứ hai, âm nhạc giúp bạn cải thiện tâm trạng, tăng cường khía cạnh tích cực của tâm trạng như sự hăng hái, phấn khích, hạnh phúc; làm giảm căng thẳng, mệt mỏi, giận dữ và xáo trộn;

Thứ ba, âm nhạc có thể giúp bạn giữ nhịp trong các hoạt động thể chất. Người ta còn nhớ vận động viên chạy Ethiopi Haile Gebrselassie thường yêu cầu được nghe bản nhạc techno “Scatman” khi thi đấu (anh đã đoạt huy chương vàng 10.000 m tại Olympic Sydney 2000).

Cuối cùng, âm nhạc có thể giúp bạn vượt qua mệt mỏi và điều khiể .